پوشش فاطمه(س) در بیرون از خانه چگونه بود؟
آیت الله آقا مجتبی تهرانی در ایام فاطمیه سال ۱۳۷۴ به شرح خطبه فدک
حضرت فاطمه( درود خدا بر او باد) پرداختند و در جلسه اول به شکل پوشش
اسلامی زنان در جامعه بر اساس سیره آن حضرت اشاره کردند.
متن زیر گلچینی از کتاب این استاد
اخلاق با نام "شرح خطبه فدک" است که درباره شرایط زمانی و مکانی سخنرانی
حضرت فاطمه(س) در مسجد پیامبر(ص) است که می خوانید:
* لَمّا أَجْمَعَ[۱] اَبُوبَکْرٍ وَ عُمَرٍ عَلی مَنْعِ فاطِمَةَ فَدَکاً وَ بَلَغَها ذلِکَ.
زمانی
که ابوبکر و عمر تصمیم گرفتند که مانع رسیدن فدک به حضرت زهرا(س) شوند.
این خبر که به حضرت زهرا(س) رسید. ایشان همه را خبر کرد و پس از پوشیدن
لباس ها برای سخنرانی به سمت مسجد رفت. نوع و چگونگی پوشش حضرت زهرا را همه
روایت کرده اند:
پوشش اول : بزرگتر از روسریهای فعلی زن ها به صورتی که سر و سینه و گردن را میپوشانده است
* لاثَتْ خِمارَها عَلی رَأْسِهٰا
لاث
به معنی پیچیده است. خمار چیزی بوده است بزرگتر از روسریهای فعلی زن ها
به صورتی که سر و سینه و گردن را میپوشانده است و همان است که در آیۀ
شریفه آمده است:
* وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ[۲]
روسریهایشان را طوری روی سر بیندازند که سینه را بپوشاند.
خُمر
جمع خمار است. به هر حال وقتی این خبر به حضرت زهرا(س) رسید برخاستند و
خمار را بستند. لاثَ به معنای پیچیدن است. از لفظ خمار هم معلوم میشود که
حضرت طوری آن روسری را به کار برده بودند که روی گردن و سینه ایشان پوشیده
شده بود.
پوشش دوم: نوعی پوشش سراسری شبیه چادر امروز یا پیراهن بلند عربی
* وَ اشْتَمَلَتْ بِجِلْبابِهٰا
جلباب
نوعی پوشش سراسری بوده که روی لباس ها میپوشیدهاند. شاید چیزی شبیه چادر
امروز یا پیراهن بلند عربی. حضرت آن پوشش سراسری را هم طوری بر سر افکندند
که محیط بر تمام بدن ایشان بود.
* وَ أَقْبَلَتْ فی لُمَّةٍ (یا لمةٍ)[۳] مِنْ حَفَدَتِها وَ نِساءِ قَوْمِهٰا
یعنی
حضرت زهرا(س) همراه با گروهی که به اصطلاح همسن و سال، یا هماهنگ، یا از
یاران و اعوان و خویشاوندان ایشان بودند حرکت کردند. تا اینجا یکی از مسائل
قابل توجه مسئلۀ پوشش حضرت است که ایشان برای وارد شدن در مسجد که مردان
در آنجا حضور داشتند چگونه خودشان را از نظر پوشش آماده کردند. نکتۀ دیگر
توجه به جماعتی است که آن حضرت را در حرکت به سمت مسجد همراهی کردند و
احتمال زیاد دارد که منظور همراهان از این کار یاری حضرت زهرا(س) باشد.
همانطور که امروز اگر کسی برای حضور در مجلس احتجاج حرکت میکند گروهی از
همفکرانش نیز او را همراهی میکنند. پس در این اقدام حضرت دو احتمال وجود
دارد اوّل آنکه شخصیت ظاهری ایشان محفوظ بماند، دوّم اینکه پیکرۀ ظاهری
حضرت هم در بین مردها نمایان نشود و در میان گروه زنان پوشیده بماند."
* حَتّی دَخَلَتْ عَلی أَبی بَکْرٍ وَ هُوَ فی حَشْدٍ مِنَ الْمُهاجِرینَ وَ الأنْصٰارِ وَ غَیْرِهِمْ
تا
این که حضرت وارد شد بر ابیبکر در مسجد در حالی که گرداگرد او را جمع
زیادی از مهاجرین و انصار و دیگر مسلمین گرفته بود. حَشد همان گروه و جماعت
است.
* فَنیطَتْ دُونَها مُلاَءةٌ
سپس میان حضرت و مردم پردهای نصب شد.
وقتی
حضرت زهرا(س) وارد مسجد میشود در آنجا پردهای نصب میشود. مُلاَءةٌ به
معنای إزار یا پرده است. یعنی بین ایشان و آن مردها که از مهاجرین و انصار و
گرداگرد ابی بکر بودهاند پردهای آویخته میشود حتی در برخی نسخه ها
آمده است مُلاَءةٌ قِبطّیةٌ یعنی حتی جنس پرده را که مصری بوده است مشخص
کردهاند. به هر حال نکتۀ مهم در این بخش آن است که همین که حضرت وارد
میشود دستور میدهند که پردهای بین ایشان و دیگران بیاویزند. البته از
کلمۀ فَجَلَست که در خطبه آمده استفاده میشود که قبل از این که حضرت
بنشینند پرده را سریع میآویزند. یعنی همین که خبردار میشوند دختر
پیغمبر(ص) در راه مسجد است یا به محض ورود ایشان محیط را آماده میکنند و
این پرده را نصب میکنند و این خود باز از اموری است برای حفظ حضرت از نگاه
مردان و احترامی بوده که به صورت سنّت درآمده است و امروزه نیز در مجالس
مذهبی رعایت میشود.