به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که طوفان حوادث از هر سو جهان را در بر گرفته است به‌گونه‌ای که با هر رویدادی، باید به انتظار رویدادی دیگر بود. در یک نگاه اندیشه‌ای و معرفتی به این رویدادها درمی‌یابیم دنیا در آستانه آخرالزمان دستخوش حوادثی سخت خواهد شد تا طی آن، انسانها و جوامع بشری احساس نیاز به منجی موعود خود کنند؛ چه اینکه تمام کتب آسمانی ضمن وعده به حوادث سخت آخرالزمان، خبر از ظهور منجیِ معصومی داده‌اند که جهان را پس از تاریکی‌ها به‌سوی نور و روشنایی و سلامت و امنیت سوق می‌دهد.
در هر صورت آنچه در این مقطع حساس از آخرالزمان اهمیت دارد، یافتن فرمول‌های الهی جهت مواجهه با چالش‌های فردی و اجتماعی است؛ چرا که تمام مؤمنانِ از ادیان آموختند بهترین راهکار در برخورد با رویدادهای سخت، دعا و مناجات به درگاه خداوند و استفاده از ارزش‌های معنوی است.
در این باره با حجت‌الاسلام مهدی یوسفیان، مدیر پژوهشکده مهدویت به گفت‌وگو نشستیم.
وی معتقد است: بر اساس آموزه‌های دینی‌مان خداوند متعال بسیاری از بلایا و عذابهای امت را بهواسطه وجود مقدس اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دفع می‌کند. ما نیز وظیفه داریم در تمام شرایط به ایشان پناه بیاوریم و از درگاه این انوار مقدس بهره ببریم.
وی می‌گوید: اهل‌بیت به‌صورت مکرر فرمودند "در هر شرایطی به ما پناه بیاورید."، اکنون زمانی است که باید آموخته‌های خود را عملاً نشان دهیم. پیامبر در روایتی فرمود «مَثل اهل‌بیت من بین شما مَثل کشتی نوح است؛ هرکس سوار آن شود، نجات یابد و هرکس از آن عقب بیفتد، غرق می‌شود.»
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید؛
اهل‌بیت مایه امنیت برای اهل عالمند
* ما ایرانیان بهواسطه تربیت‌های شیعی خود آموختیم معمولاً در ابتلائات و مشکلات فردی باید به اهل‌بیت عصمت و طهارت پناه ببریم و به درگاه ایشان توسل کنیم؛ اما آیا در چالش‌ها و ابتلائات اجتماعی باید همین گونه اقدام کرد؟
از معارف شیعه نسبت به وجود مقدس اهل‌بیت علیهم‌السلام این است که خداوند متعال به‌دنبال اعطای مقام خلافت و ولایت به این انوار مقدس، ایشان را شفیع و امان امت پیامبر(ص) قرار داد؛ در روایات متعددی از رسول گرامی اسلام(ص) بر این مسئله تصریح شده است که ایشان فرمود "اهل‌بیت من امان امت من هستند همچنان که ستارگان مایه امنیت اهل زمینند؛ النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ أَهْلُبَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی."، یا در دیگر روایت فرمود "اهل‌بیت من برای شما مایه امنیت‌اند، پس ایشان را به‌خاطر محبت من دوست بدارید و به ایشان تمسک بجویید تا هرگز گمراه نشوید؛ أَلَا إِنَّ أَهْلَبَیْتِی أَمَانٌ لَکُمْ فَأَحِبُّوهُمْ لِحُبِّی وَ تَمَسَّکُوا بِهِمْ لَنْ‌تَضِلُّوا."
بیشتر بخوانید
خداوند بلایا را بهواسطه امام عصر(عج) دفع می‌کند
البته اهل‌بیت علیهم‌السلام، امام تمام عالم و آدمند؛ بنابراین نه‌تنها برای امت پیامبر بلکه برای تمام اهل زمین مایه امنیت‌اند؛ همچنان که امام سجاد علیه‌السلام در روایتی فرمود «ما موجب امان و آسایش مردمیم در روى زمین همان طور که ستارگان موجب امان اهل آسمانند، خداوند بهواسطه ما آسمان را نگه‌داشته که بر زمین فرو نریزد مگر به‌اذن و اجازه او و به‌وسیله ما زمین را نگه‌داشته که اهلش را تکان ندهد، باران بهواسطه ما مى‌بارد و رحمت بهواسطه ما گسترش مى‌یابد و زمین نعمتهاى خود را خارج می‌کند. اگر نباشد کسی از ما (خاندان وحی)، زمین اهلش را فرو می‌برد؛ نَحْنُ أَمَانُ أَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاء وَ نَحْنُ الَّذِینَ بِنَا یُمْسِکُ اللَّهُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِنَا یُمْسِکُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا وَ بِنَا یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِنَا یَنْشُرُ الرَّحْمَةَ وَ یُخْرِجُ بَرَکَاتِ الْأَرْضِ وَ لَوْ لَا مَا فِی الْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا.»
در یک نگاه کلی می‌توان گفت اهل‌بیت(ع) در مرحله اول برای کل زمین، بعد امت اسلام، سپس به‌صورت اخص برای شیعیان مایه امنیت‌اند.
بنابراین خداوند متعال بسیاری از بلایا و عذابهای امت را بهواسطه وجود مقدس اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام دفع می‌کند، لذا امام عصر عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف در روایتی فرمود «خداوند بهواسطه من بلا را از اهل و شیعه من دور می‌کند؛ بِی یَدْفَعُ اللَّهُ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی.»
روش امام هادی(ع) در برخورد با پیشامدهای ناگوار
ما نیز وظیفه داریم در تمام شرایط به ایشان پناه بیاوریم و از درگاه این انوار مقدس بهره ببریم چرا که خداوند ایشان را مجرای تمام محبت‌ها قرار داده است، کنار آن باید به ارزش‌هایی همچون توکل بر خداوند متعال مقید باشیم.
امام هادی(ع) ضمن روایتی در اهمیت توکل بر خداوند در پیشامدها فرمود «خداوند می‌داند که ما در گرفتاری‌ها به غیر او پناه نمی‌بریم و در پیشامدهاى سخت جز بر او توکل نداریم، هر وقت درخواست کردهایم ما را رد نکرده است؛ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى عَلِمَ مِنَّا أَنَّا لَانَلْجَأُ فِی الْمُهِمَّاتِ إِلَّا إِلَیْهِ وَ لَانَتَوَکَّلُ فِی الْمُلِمَّاتِ إِلَّا عَلَیْهِ وَ عَوَّدَنَا إِذَا سَأَلْنَاهُ الْإِجَابَةَ وَ نَخَافُ أَنْ نَعْدِلَ فَیَعْدِلَ بِنَا.»
خداوند بلایا را برای رشد انسانها قرار داده است
* اکنون مشاهده می‌کنیم دنیا بهواسطه بلایای طبیعی و بیماری‌های فراگیر پیش از گذشته با تهدید مواجه شده است، این مسئله چگونه با امنیت عالم بهواسطه اهل‌بیت قابل جمع است؟
در این باره باید به چند نکته توجه شود؛
نکته اول اینکه بلا و مشکلاتی که مشاهده می‌کنیم، چند قسم دارد:
برخی از بلایا خاصیت امتحانی دارد؛ یعنی ما انسانها به دنیا آمدیم تا در مدار رشد قرار بگیریم؛ طبیعتاً در این عرصه از سوی خداوند آزمون‌هایی از انسانها گرفته می‌شود تا با هر آزمونی روشن شود که آیا فرد قابلیت قرارگیری در پلکان بالاتر را دارد یا خیر. این از سنت‌های الهی است که انسانها را در مسیر تکامل معنوی دچار ابتلائات کند و در این باره هیچ فردی مستثنی نیست، در واقع هدف خداوند رشد انسانها و تکامل آنها در درجات فضل است که بخشی از آن در گروی ابتلائات است.
نکته دوم، بلاهایی است که حالت کیفری دارد، یعنی انسانها گناهانی انجام می‌دهند و به‌دلیل شدت گناهان، خداوند بلاهایی را نازل می‌کند؛ مثل قوم نوح، لوط و عاد علیهم‌السلام که در واقع اینها کیفر گناهان امت‌ها و ملت‌ها است.
یک‌سری از بلاها به مسئله دشمنی مخالفان و معاندان و مکر و حیله آنها بازمی‌گردد تا به این وسیله جامعه بشری و جوامع اسلامی را دچار التهاب کند؛ مثل مشکلات امنیتی، اقتصادی، سلامتی و... خداوند در آیه 205 سوره بقره درباره این‌گونه فساد دشمنان می‌فرماید: «وَ إِذا تَوَلَّى سَعى فِی الْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فیها وَ یُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْل وَ اللَّهُ لایُحِبُّ الْفَسادَ؛ و چون برگردد کوشش مىکند که در زمین فساد و کشت و نسل را نابود کند و خداوند فساد را دوست ندارد.»
نوع دیگری از مشکلات و بلاهاست که به سوء رفتار خودمان بازمی‌گردد. گاهی دانسته یا از جهالت کاری انجام می‌دهیم و تبعه آن کار ما را می‌گیرد، مثلاً انسان وقتی غذای ناپاکی مصرف می‌کند، عواقب آن نصیب او می‌شود. خداوند در آیه 30 سوره شوری می‌فرماید هرگونه مصیبتی که به شما می‌رسد بهواسطه دستاورد خودتان است: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ؛ و هر [گونه] مصیبتى به شما برسد به‌سبب دستاورد خود شماست، و [خدا] از بسیارى درمىگذرد.»
نوع دیگری از بلاها، به حوادث طبیعی بازمی‌گردد، منتها چون دچار زیان می‌شویم، از آن به‌عنوان نقمت و سختی یاد می‌کنیم، مثل وقوع سیل، زلزله و...، مثلاً خداوند در آیه 155 سوره بقره می‌فرماید «قطعاً شما را به چیزى از [قبیلِ] ترس و گرسنگى، و کاهشى در اموال و جانها و محصولات مىآزماییم؛ و به صابران بشارت بده؛ وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرین.» و یا در آیه 186 سوره آل‌عمران می‌خوانیم؛ «لَتُبْلَوُنَ فی أَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُم؛ قطعاً در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد.»
بنابراین باید بین این بلایا تفکیک شود و فلسفه برنامه خدا را دانست. اگر اهل‌بیت می‌فرمایند "خداوند بهواسطه ما اهل‌بیت بلا را دفع می‌کند"، منظور هر بلایی نیست.
یا می‌توان گفت گاهی جامعه انسانی دچار گناهانی می‌شوند که بناست بهواسطه این گناهان عذابی نازل شود و همه را از بین ببرد؛ مانند آنچه در گذشته رخ داده است. خداوند به‌احترام اهل‌بیت این عذابها را از سر امت برمی‌دارد،حتی در مواردی که دشمنان اقدامی خصمانه با کید و مکر انجام می‌دهند، خداوند بهواسطه اهل‌بیت مکر آنها را از بین می‌برد؛ ما نباید هیچ‌گاه گذشته خود را فراموش کنیم؛ ما اثرگذاری امام عصر(عج) در ماجرای انقلاب اسلامی، صحرای طبس و امثالهم را دیدیم، در دوران دفاع مقدس و در ماجرای پیروزی لبنان در جنگ 33روزه با اسرائیل دیدیم، اینها بلایایی بود که اگر بهواسطه امام عصر دفع نمی‌شد، اثری از امت اسلام باقی نمی‌ماند، بنابراین گاهی عداوت دشمن به‌گونه‌ای است که کل جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ در چنین شرایطی برای حفظ کلّیت دین و نظام اسلامی رفع بلا می‌شود. این مسئله درباره فرد فرد ما نیز مصداق دارد. هر کدام از ما حاضریم شهادت دهیم در طول زندگی‌مان دست پدرانه‌ای بلاها و گناهان را از ما دفع کرد و ما را در مسیر الهی قرار داد.
بنابراین آنجا که فرمود "ما بلا را از شما دفع می‌کنیم" به‌معنای این نیست که همه چیز در دنیا خوش و خرم است؛ چه اینکه در زمان خود پیامبر و اهل‌بیت علیهم‌السلام شاهد خشکسالی هستیم. امام هادی(ع) در روایتی فرمود «خداوند دنیا را سرای امتحان و آزمایش ساخته و آخرت را سرای رسیدگی قرار داده و بلای دنیا را وسیله ثواب آخرت، و ثواب آخرت را عوض بلای دنیا قرار داده است؛ إِن الله جَعَلَ الدنیا دارَ بَلوی وَالاخِرَةَ دارَ عُقبی وَ جَعَلَ بَلوَی الدنیا لِثوابِ الاخِرَةِ سَبَبًا وَ ثَوابَ الاخِرَةِ مِنْ بَلوَی الدنیا عِوَضًا.»
اگر نه این بود که بلایای طبیعی رخ دهد، نظام عالم به هم می‌ریخت و طبیعت از گردش خود خارج می‌شد، حتی رشد علمی فعلی به‌دلیل همین مسائل طبیعی بوده است. اگر این اتفاقات رخ نمی‌داد، نه رشد معنوی رخ می‌داد و نه رشد علمی.
* پس منظور شما این است که خاصیت دنیا به‌گونه‌ای است که باید هر لحظه منتظر حوادث بود و در این حوادث باید به اهل‌بیت پیامبر پناه برد.
در واقع ما باید بدانیم خداوند دنیا را خلق نکرده که بیاییم دنیایی زندگی کنیم و زندگی راحت و خوش و خرمی داشته باشیم. فضای دنیا، فضای حرکت و کوشش است که باید از نقطه صفر حرکت کنیم و با رشد استعدادهای درونی و معنوی، به نقطه‌های بالاتر برسیم. دنیا در کلّیتش با مشکلات همراه است تا انسانها از لابه‌لای این مشکلات رشد کنند.
متأسفانه چنین رویکردی در همین جامعه شیعه ما به‌ندرت دیده می‌شود که اهل‌بیت پناهند؛ در حالی که اهل‌بیت به‌صورت مکرر فرمودند "در هر شرایطی به ما پناه بیاورید". اکنون زمانی است که باید آموخته‌های خود را عملاً نشان دهیم. پیامبر در روایتی فرمود «مَثل اهل‌بیت من بین شما مَثل کشتی نوح است؛ هرکس سوار آن شود، نجات یابد و هرکس از آن عقب بیفتد، غرق می‌شود؛ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ‌بَیْتِی فِیکُمْ مَثَلُ سَفِینَةِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَ فِیهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِق.»
نکته دوم اینکه هر حرکت و کاری برای دستیابی به نتیجه مطلوب، نیاز به صبر دارد تا به این ترتیب، به‌صورت صحیح مسیر رشد را طی کنیم؛ همچنان که وقتی قصد دارید سفر بروید، خستگی را تحمل می‌کنید تا به نقطه مطلوب برسید.
نکته آخر اینکه ما باید بدانیم بسیاری از این حوادث هرچند در ظاهر برایمان عذاب است، اما در نهایت برای انسانها منشأ خیر است.