اعمال شب و روز عرفه

اعمال شب و روز عرفه

روز عرفه در میان آموزه‌های دینی ما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از آن با عنوان موسم دعا، مناجات و در نتیجه آمرزش گناهان و رفع حوائج یاد شده است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، دوشنبه 20 مرداد و 9 ذی‌الحجه مصادف با روز عرفه است. روزی که هر کسی آرزو دارد در سرزمین کربلا و در کنار حرم مطهر حضرت اباعبدالله الحسین (ع) باشد، این عشق و علاقه برای حضور در کربلا در چنین روزی بی‌جهت نیست. امام صادق (ع) در حدیثی فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَجَلَّی لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یَأْتِی أَهْلَ عَرَفَةَ فَیَفْعَلُ ذَلِکَ بِهِم‏؛ خداوند بزرگ پیش از آنکه در روز عرفه بر اهل عرفات تجلّی کند، بر زائران قبر حسین (علیه‌السلام) تجلّی می‏‌کند، و حاجاتشان را بر می‌‌آورد و گناهانشان را می‌آمرزد، و شفاعتشان را در باره دیگران می‏‌پذیرد، آن‌گاه به اهل عرفات توجه می‏‌کند و با آنان نیز این گونه رفتار می‌کند». (کامل الزیارات، ص 170)

در آستانه فرا رسیدن شب و روز عرفه قرار داریم، شب و روزی که در آن بسیار به دعا،  مناجات و توجه به خدا دعوت شده‌ایم. حال به اعمال توصیه شده در کتاب مفاتیح الجنان برای شب و روز عرفه اشاره می‌شود.

شب عرفه:

از شبهاى پر برکت و شب مناجات با خدا برآورنده حاجات است و توبه در آن شب پذیرفته و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صدوهفتاد سال عبادت را دارد، و براى آن شب چند عمل است:

اوّل: این دعا را که روایت شده هرکه آن را در شب عرفه یا شبهاى جمعه بخواند، خدا او را بیامرزد:

اللَّهُمَّ یَا شَاهِدَ کُلِّ نَجْوَى وَ مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوَى وَ عَالِمَ کُلِّ خَفِیَّةٍ وَ مُنْتَهَى کُلِّ حَاجَةٍ یَا مُبْتَدِئا بِالنِّعَمِ عَلَى الْعِبَادِ یَا کَرِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا جَوَادُ یَا مَنْ لا یُوَارِی مِنْهُ لَیْلٌ دَاجٍ وَ لا بَحْرٌ عَجَّاجٌ وَ لا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لا ظُلَمٌ ذَاتُ ارْتِتَاجٍ [ارْتِیَاجٍ ] یَا مَنِ الظُّلْمَةُ عِنْدَهُ ضِیَاءٌ أَسْأَلُکَ بِنُورِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ الَّذِی تَجَلَّیْتَ بِهِ لِلْجَبَلِ فَجَعَلْتَهُ دَکّاً وَ خَرَّ مُوسَى صَعِقاً وَ بِاسْمِکَ الَّذِی رَفَعْتَ بِهِ السَّمَاوَاتِ بِلا عَمَدٍ وَ سَطَحْتَ بِهِ الْأَرْضَ عَلَى وَجْهِ مَاءٍ جَمَدٍ وَ بِاسْمِکَ الْمَخْزُونِ الْمَکْنُونِ الْمَکْتُوبِ الطَّاهِرِ الَّذِی إِذَا دُعِیتَ ، بِهِ أَجَبْتَ

خدایا اى آگاه از هر گفت وگوى پنهان، و جایگاه هر شکایت، و داناى هر نهان، و نهایت هر حاجت، اى آغازگر نعمت ها بر بندگان، اى بزرگوار گذشت، اى نیکو درگذشت، اى بخشنده، اى که چیزى را از او نپوشاند نه شب تار، نه دریاى پر موج، نه آسمان داراى برجها، و نه تاریکیهاى درهم پیچیده‌اى آن که تاریکى نزد او روشنایى است، از تو مى خواهم به حق نور جلوه پرشکوهت که به آن بر کوه تجلّى کردى، و کوه را با خاک همسان ساختى، و موسى مدهوش بر زمین افتاد، به حق نامت که با آن آسمان‌ها را بیستون برافراشتى، و زمین را بر روی آب منجمد بگستردى، و به حق نام مخزون، پوشیده، نوشته شده پاکیزه ات، که چون با آن خوانده شوى، پاسخ دهى،

وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَیْتَ وَ بِاسْمِکَ السُّبُّوحِ الْقُدُّوسِ الْبُرْهَانِ الَّذِی هُوَ نُورٌ عَلَى کُلِّ نُورٍ وَ نُورٌ مِنْ نُورٍ یُضِی ءُ مِنْهُ کُلُّ نُورٍ إِذَا بَلَغَ الْأَرْضَ انْشَقَّتْ وَ إِذَا بَلَغَ السَّمَاوَاتِ فُتِحَتْ وَ إِذَا بَلَغَ الْعَرْشَ اهْتَزَّ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی تَرْتَعِدُ مِنْهُ فَرَائِصُ مَلائِکَتِکَ وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى جَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَمِیعِ الْمَلائِکَةِ وَ بِالاسْمِ الَّذِی مَشَى بِهِ الْخِضْرُ عَلَى قُلَلِ [طَلَلِ ] الْمَاءِ کَمَا مَشَى بِهِ عَلَى جَدَدِ الْأَرْضِ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی فَلَقْتَ بِهِ الْبَحْرَ لِمُوسَى وَ أَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ أَنْجَیْتَ بِهِ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ وَ مَنْ مَعَهُ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ مِنْ جَانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ ،

و چون با آن درخواست شوى عطا کنى، و به حق نام منزّه و مقدّس و برهانت که آن نورى است بر فراز هر نور، و نورى است برامده از نور، از آن روشنى مى گیرد هر نور، چون به زمین شکافته شود، و چون به آسمان‌ها رسد گشوده شود، و چون به عرش رسد، عرش به اهتزاز آید، و به حق نامت که از آن اندام فرشتگانت به لرزه آید، و از تو درخواست می‌کنم به حق جبرییل و میکاییل و اسرافیل، به حق محمد پیامبر برگزیده، درود خدا بر او و خاندانش و بر همه پیامبران و همه فرشتگان، و به حق نامى که به وسیله آن خضر بر روى امواج دریا ره سپرد، چنان که بر روی زمین سخت راه رفت، و به حق نامت که دریا را به آن براى موسى شکافتى، و فرعون و قومش را در آن غرق کردی، و به وسیله آن موسى بن عمران و همراهانش را نجات دادى، و به حق نامت که موسى بن عمران از ناحیه طور ایمن تو را به آن خواند،

فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَلْقَیْتَ عَلَیْهِ مَحَبَّةً مِنْکَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی بِهِ أَحْیَا عِیسَى بْنُ مَرْیَمَ الْمَوْتَى وَ تَکَلَّمَ فِی الْمَهْدِ صَبِیّاً وَ أَبْرَأَ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنِکَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ حَمَلَةُ عَرْشِکَ وَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ وَ حَبِیبُکَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَلائِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِیَاؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ ذُو النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ [تَقْدِرَ] عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّیْتَهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذَلِکَ تُنْجِی [نُنْجِی ] الْمُؤْمِنِینَ وَ بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ دَاوُدُ وَ خَرَّ لَکَ سَاجِدا فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ،

پس او را اجابت فرمودى، و از جانب خود بر دلش محبّت انداختى، و به حق نامت که به آن عیسى بن مریم مردگان را زنده کرد، و درحالى کودکى در گهواره سخن گفت، و کور مادرزاد و مبتلاى به بیمارى پیسى را به اذن تو شفا داد، و به حق نامت که حاملان عرشت تو را به آن خواندند، و جبرییل، و میکاییل، و اسرافیل و محبوبت محمّد [درود خدا بر او و خاندانش باد] و فرشتگان درگاهت، و پیامبران مرسلت، و بندگان شایسته‌ات، از اهل آسمانها و زمین، و به حق نامت که ذوالنون [حضرت یونس (ع) ] تو را به آن خواند، در ان زمان که خشمناک رفت، و گمان کرد که بر او سخت نگیرى، پس در میان تاریکی ها فریاد برآورد که معبودى جز تو نیست، منزّهى تو، من از ستمکاران بودم، پس دعایش را اجابت کردى، و او را از اندوه رهانیدى و اینچنین مردم با ایمان را نجات می‌دهى، و به حق نام بزرگت که داود تو را به آن خواند، و در برابرت بر سجده افتاد، در نتیجه گناهش را آمرزیدى،

وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَتْکَ بِهِ آسِیَةُ امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتا فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْتَ لَهَا دُعَاءَهَا وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ أَیُّوبُ إِذْ حَلَّ بِهِ الْبَلاءُ فَعَافَیْتَهُ وَ آتَیْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِکَ وَ ذِکْرَى لِلْعَابِدِینَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ یَعْقُوبُ فَرَدَدْتَ عَلَیْهِ بَصَرَهُ وَ قُرَّةَ عَیْنِهِ یُوسُفَ وَ جَمَعْتَ شَمْلَهُ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ سُلَیْمَانُ فَوَهَبْتَ لَهُ مُلْکاً لا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی سَخَّرْتَ بِهِ الْبُرَاقَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ إِذْ قَالَ تَعَالَى سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَیْلا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى وَ قَوْلُهُ:

و به حق نامت که آسیه همسر فرعون تو را به آن خواند آنگاه که گفت: پروردگارا براى من نزد خود در بهشت خانه اى بنا کن، و از فرعون و عملش نجاتم ده، و مرا از چنگ ستمکاران خلاص کن، پس دعایش را مستجاب کردى، و به حق نامت که ایّوب تو را به آن خواند، زمانیکه بلا بر او فرود آمد، پس به او عافیت بخشیدى، و اهلش را و مانند آنها را به همراه آنان، از روى رحمت از نزد خود به پیش او بازگرداندى، و این را یادآورى براى بندگان نهادى، و به حق نامت که یعقوب تو تو را به آن خواند، پس بینایى و نور دیده اش یوسف، را به او بازگرداندى، و پریشانى اش را سرو سامان بخشیدى، و به حق نامت که سلیمان تو را به آن خواند، پس به او سلطنتى دادى که براى هیچکس پس از او شایسته نبود، همانا تو بسیار بخشنده اى، و به حق نامت که به آن براق را براى محمّد درود خدا بر او و خاندانش مسخرّ ساختى، آنجا که خداى تعالى فرمود: منزّه است خدایى که بنده اش را شبانه از مسجد الحرام تا مسجد الاقصى راه برد، و گفتار خدا:

سُبْحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَ مَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ وَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی تَنَزَّلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ آدَمُ فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ وَ أَسْکَنْتَهُ جَنَّتَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ بِحَقِّ إِبْرَاهِیمَ وَ بِحَقِّ فَصْلِکَ یَوْمَ الْقَضَاءِ وَ بِحَقِّ الْمَوَازِینِ إِذَا نُصِبَتْ وَ الصُّحُفِ إِذَا نُشِرَتْ وَ بِحَقِّ الْقَلَمِ وَ مَا جَرَى وَ اللَّوْحِ وَ مَا أَحْصَى وَ بِحَقِّ الاسْمِ الَّذِی کَتَبْتَهُ عَلَى سُرَادِقِ الْعَرْشِ قَبْلَ خَلْقِکَ الْخَلْقَ وَ الدُّنْیَا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ بِأَلْفَیْ عَامٍ وَ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّدا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ

منزّه است خدایى که این مرکب را براى ما مسخرّ کرد، وگرنه قدرت تسخیرش را نداشتیم و ما به جانب پروردگارمان باز می‌گردیم، و به حق نامت که به وسیله آن جبراییل بر محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) نازل می‌شد، و به حق نامت که آدم تو را به آن خواند، پس گناهش را آمرزیدى، و در بهشت جاى دادى، و از تو درخواست می‌کنم به حق قرآن بزرگ، و به حق محمّد خاتم پیامبران، و به حق ابراهیم، و به حق جدا کردنت حق وباطل را در روز داورى، و به حق ترازوها زمانى که نصب شوند و نامه ها وقتى که گشوده شوند، و به حق قلم و آنچه نوشت، و لوح و آنچه شمرد، و به حق اسمى که بر سراپرده عرش نوشتى، به دوهزار سال پیش از آنکه مخلوقات، و دنیا، و آفتاب، و ماه به دست قدرتت آفریده شوند، و گواهى مى دهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه و بی شریک است، و همانا محمّد بنده و فرستاده اوست،

وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الْمَخْزُونِ فِی خَزَائِنِکَ الَّذِی اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ لَمْ یَظْهَرْ عَلَیْهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِکَ لا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لا عَبْدٌ مُصْطَفًى وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی شَقَقْتَ بِهِ الْبِحَارَ وَ قَامَتْ بِهِ الْجِبَالُ وَ اخْتَلَفَ بِهِ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ بِحَقِّ السَّبْعِ الْمَثَانِی وَ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ وَ بِحَقِّ الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ وَ بِحَقِّ طه وَ یس وَ کهیعص وَ حمعسق وَ بِحَقِّ تَوْرَاةِ مُوسَى وَ إِنْجِیلِ عِیسَى وَ زَبُورِ دَاوُدَ وَ فُرْقَانِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى جَمِیعِ الرُّسُلِ وَ بِآهِیّا شَرَاهِیّا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ تِلْکَ الْمُنَاجَاةِ الَّتِی کَانَتْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ فَوْقَ جَبَلِ طُورِ سَیْنَاءَ

و از تو درخواست مى‌کنم به حق آن نامت که در میان گنجینه‌اى از گنجینه هاى توست، نامى که در علم غیب نزد خود خاص خویش نمودى، نامى که هیچیک از آفریدگانت بر آن آگاه نشد، نه فرشته مقرّبى، و نه پیامبر فرستاده اى، و نه بنده برگزیده ای و از تو درخواست می‌کنم به حق نامت، که دریاها را با آن شکافتى، و کوهها را با آن برپا ساختى، و شب و روز با آن در رفت وآمد شد، و به حق سوره «حمد»، و قران بزرگ، و به حق نویسندگان بزرگوارت، و به حق سوره‌هاى «طه» «یس»، و «کهیعص» و «حمعسق» ، و بحق تورات موسى، و انجیل عیسى، و زبور داود، و فرقان محمّد درود خدا بر او و خاندانش و بر همه رسولان و به حق اهیا و شراهىّ [دو نام اعظم، یادوراز، یا دو تن از اولیاى الهى]، خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق آن راز و نیازى که میان تو و موسى بن عمران بر فراز کوه طور سینا انجام گرفت،

وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی عَلَّمْتَهُ مَلَکَ الْمَوْتِ لِقَبْضِ الْأَرْوَاحِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی کُتِبَ عَلَى وَرَقِ الزَّیْتُونِ فَخَضَعَتِ النِّیرَانُ لِتِلْکَ الْوَرَقَةِ فَقُلْتَ یَا نَارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی کَتَبْتَهُ عَلَى سُرَادِقِ الْمَجْدِ وَ الْکَرَامَةِ یَا مَنْ لا یُحْفِیهِ سَائِلٌ وَ لا یَنْقُصُهُ نَائِلٌ یَا مَنْ بِهِ یُسْتَغَاثُ وَ إِلَیْهِ یُلْجَأُ أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَ جَدِّکَ الْأَعْلَى وَ کَلِمَاتِکَ التَّامَّاتِ الْعُلَى اللَّهُمَّ رَبَّ الرِّیَاحِ وَ مَا ذَرَتْ وَ السَّمَاءِ وَ مَا أَظَلَّتْ وَ الْأَرْضِ وَ مَا أَقَلَّتْ وَ الشَّیَاطِینِ وَ مَا أَضَلَّتْ وَ الْبِحَارِ وَ مَا جَرَتْ وَ بِحَقِّ کُلِّ حَقٍّ هُوَ عَلَیْکَ حَقٌّ

و از تو می‌خواهم به حق نامى که براى گرفتن جانها به ملک الموت آموختی و از تو می‌خواهم به حق نامی که بر برگ زیتون نوشته شد، و آتش در برابر آن برگ فروتن گشت، پس گفتى: اى آتش سرد سرد و سلامت باش، و از تو مى خواهم به حق نامى که آن را بر سراپرده بزرگوارى و کرامت نوشتى، اى که خواهنده اى بازش ندارد، و عطا از خزانه هایش نکاهد، اى آن که از او فریادرسى شود، و از او پناه جویند، از تو درخواست می‌کنم به جایگاه عزّت از عرشت، و حدّ نهایى رحمت از کتابت، و اسم اعظمت، و شأن برترت، و کلمات کامل والایت، خدایا اى پروردگار بادها و آنچه پراکنده کردند، و اى پروردگار آسمان و آنچه بر آن سایه افکند، و اى پروردگار زمین و آنچه را با خود برداشت، و اى پروردگار شیاطین و هرکه را گمراه گردند، و اى پروردگار دریاها و آنچه روان شد، و به حق هر حقى که آن بر تو حق است،

وَ بِحَقِّ الْمَلائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ وَ الرَّوْحَانِیِّینَ وَ الْکَرُوبِیِّینَ وَ الْمُسَبِّحِینَ لَکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لا یَفْتُرُونَ وَ بِحَقِّ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِکَ وَ بِحَقِّ کُلِّ وَلِیٍّ یُنَادِیکَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ تَسْتَجِیبُ لَهُ دُعَاءَهُ یَا مُجِیبُ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ وَ بِهَذِهِ الدَّعَوَاتِ أَنْ تَغْفِرَ لَنَا مَا قَدَّمْنَا وَ مَا أَخَّرْنَا وَ مَا أَسْرَرْنَا وَ مَا أَعْلَنَّا وَ مَا أَبْدَیْنَا وَ مَا أَخْفَیْنَا وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا حَافِظَ کُلِّ غَرِیبٍ یَا مُونِسَ کُلِّ وَحِیدٍ یَا قُوَّةَ کُلِّ ضَعِیفٍ یَا نَاصِرَ کُلِّ مَظْلُومٍ یَا رَازِقَ کُلِّ مَحْرُومٍ یَا مُونِسَ کُلِّ مُسْتَوْحِشٍ یَا صَاحِبَ کُلِّ مُسَافِرٍ یَا عِمَادَ کُلِّ حَاضِرٍ یَا غَافِرَ کُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِیئَةٍ یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ یَا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ یَا کَاشِفَ کَرْبِ الْمَکْرُوبِینَ

و به حق فرشتگان درگاهت، و روحانیان و کرّوبیان، و آنان که شب و روز بدون اینکه سستى ورزند برایت تسبیح می‌گویند، و به حق ابراهیم خلیلت، و به حق هر دوستى که میان صفا و مروه تو را می‌خواند، و تو دعایش را اجابت مى کنى، اى اجابت کننده، از تو درخواست می‌کنم به حق این نامها، و به حق این دعاها، که ما را بیامرزى از گناهانى که پیش از این انجام دادیم، و از این پس انجام می‌دهیم، و آنچه پنهان و آنچه آشکار کردیم، و آنچه ظاهر نموده و آنچه نهان ساختیم، و آنچه را تو از ما به آن آگاه ترى، همانا تو بر هرچیز توانایى، به مهربانیات، اى مهربان ترین مهربانان. اى نگهدار هر غریب، اى مونس هر تنها، اى نیروى هر ناتوان، اى یار هر ستمدیده، ای روزى بخش هر محروم، اى همدم هر هراسان، اى همراه هر مسافر، اى تکیه گاه هر حاضر، اى آمرزنده هر گناه و خطا، اى فریادرس فریادکنان، اى دادرس دادخواهان، اى برطرف ساز اندوه اندوه گینان،

یَا فَارِجَ هَمِّ الْمَهْمُومِینَ یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ یَا مُنْتَهَى غَایَةِ الطَّالِبِینَ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ یَا دَیَّانَ یَوْمِ الدِّینِ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِینَ یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ یَا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ یَا أَبْصَرَ النَّاظِرِینَ یَا أَقْدَرَ الْقَادِرِینَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ السَّقَمَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ قَطْرَ السَّمَاءِ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَجْلِبُ الشَّقَاءَ

اى غم گسار غمزدگان، اى پدید آورنده آسمانها و زمین‌ها، اى نهایت هدف جویندگان، اى اجابت کننده دعاى بیچارگان، اى مهربان ترین مهربانان، اى پروردگار جهانیان اى پاداش دهنده روز پاداش، اى بخشنده ترین بخشندگان، اى کریم‌ترین کریمان، اى شنواترین شنوندگان، اى بیناترین بینایان، اى تواناترین توانایان، بر من بیامرز گناهانى که نعمتها را تغییر مى‌دهد، و گناهانى که پشیمانى به بار می‌آورد، و گناهانى که باعث بیماری‌ها می‌شود، و گناهانى که پرده هاى حرمت حرمت را می‌درد، و گناهانى که دعا را پس مى‌زند، و گناهانى که باران آسمان را نگاه می‌دارد، و گناهانى که نابودى را به شتاب مى‌رساند، و گناهانى که بدبختی می‌آورد،

وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُظْلِمُ الْهَوَاءَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَکْشِفُ الْغِطَاءَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی لا یَغْفِرُهَا غَیْرُکَ یَا اللَّهُ وَ احْمِلْ عَنِّی کُلَّ تَبِعَةٍ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ یُسْراً وَ أَنْزِلْ یَقِینَکَ فِی صَدْرِی وَ رَجَاءَکَ فِی قَلْبِی حَتَّى لا أَرْجُوَ غَیْرَکَ اللَّهُمَّ احْفَظْنِی وَ عَافِنِی فِی مَقَامِی وَ اصْحَبْنِی فِی لَیْلِی وَ نَهَارِی وَ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی وَ مِنْ فَوْقِی وَ مِنْ تَحْتِی وَ یَسِّرْ لِیَ السَّبِیلَ وَ أَحْسِنْ لِیَ التَّیْسِیرَ وَ لا تَخْذُلْنِی فِی الْعَسِیرِ وَ اهْدِنِی یَا خَیْرَ دَلِیلٍ

و گناهانى که هوا را تیره می‌کند، و گناهانى که پرده حیا را بالا می‌زند، و گناهانى که جز تو کسى آنها را نمی‌آمرزد، اى خدا، و هر حقى که از یکى از بندگانت به دوش من است بردار، و براى من در کارم گشایش و راه چاره و آسانى قرار ده، و یقینت را در سینه ام و امیدت را در دلم فرود آر، تا به غیر تو امید نبندم. خدایا نگاهم دار و در جایگاهم عافیت ده، و همراه من باش، در شب و در روز، و از پیش رو و پشت سر، و از راست و چپ، و از بالا و زیر پا، و راه را بر من هموار کن، و سهولت امر را برایم نیکو گردان، و در دشوارى خوارم مکن، و مرا راهنما باش اى بهترین راهنما،

وَ لا تَکِلْنِی إِلَى نَفْسِی فِی الْأُمُورِ وَ لَقِّنِی کُلَّ سُرُورٍ وَ اقْلِبْنِی إِلَى أَهْلِی بِالْفَلاحِ وَ النَّجَاحِ مَحْبُوراً فِی الْعَاجِلِ وَ الْآجِلِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ ارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ وَ اسْتَعْمِلْنِی فِی طَاعَتِکَ وَ أَجِرْنِی مِنْ عَذَابِکَ وَ نَارِکَ وَ اقْلِبْنِی إِذَا تَوَفَّیْتَنِی إِلَى جَنَّتِکَ بِرَحْمَتِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِکَ وَ مِنْ تَحْوِیلِ عَافِیَتِکَ وَ مِنْ حُلُولِ نَقِمَتِکَ وَ مِنْ نُزُولِ عَذَابِکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ جَهْدِ الْبَلاءِ وَ دَرَکِ الشَّقَاءِ وَ مِنْ سُوءِ الْقَضَاءِ وَ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ وَ مِنْ شَرِّ مَا یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ مِنْ شَرِّ مَا فِی الْکِتَابِ الْمُنْزَلِ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی مِنَ الْأَشْرَارِ وَ لا مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ

و در کارها مرا به خود وامگذار، و هرگونه دلخوشى را به دلم انداز و مرا با رستگارى و سربلندى به خانواده ام بازگردان، آراسته به شادکامى، در دنیاوآخرت، همانا تو بر هرچیز توانایى، و از فضلت نصیبم کن، و از روزی هاى پاکیزه ات بر من وسعت ده، و در طاعت به کار گیر، و از عذاب و آتشت پناهم ده، و زمانیکه مرا از دنیا بردى از روى رحمت به بهشتت وارد کن. خدایا به تو پناه می‌آورم از زوال نعمتت، و از تغییر عافیتت، و از فرود آمدن انتقامت، و از نزول عذابت، و به تو پناه می‌آورم از سختی بلا، و افتادن در بدبختى، و از بدى سرنوشت و سرزنش دشمنان، و از شرّ آنچه از آسمان می‌رسد، و از شرّ آنچه در کتاب نازل شده ات شرّ قلمداد کردى. خدایا مرا از اشرار و از اهل آتش قرار مده،

وَ لا تَحْرِمْنِی صُحْبَةَ الْأَخْیَارِ وَ أَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً وَ تَوَفَّنِی وَفَاةً طَیِّبَةً تُلْحِقُنِی بِالْأَبْرَارِ وَ ارْزُقْنِی مُرَافَقَةَ الْأَنْبِیَاءِ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَى حُسْنِ بَلائِکَ وَ صُنْعِکَ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَى الْإِسْلامِ وَ اتِّبَاعِ السُّنَّةِ یَا رَبِّ کَمَا هَدَیْتَهُمْ لِدِینِکَ وَ عَلَّمْتَهُمْ کِتَابَکَ فَاهْدِنَا وَ عَلِّمْنَا وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَى حُسْنِ بَلائِکَ وَ صُنْعِکَ عِنْدِی خَاصَّةً کَمَا خَلَقْتَنِی فَأَحْسَنْتَ خَلْقِی وَ عَلَّمْتَنِی فَأَحْسَنْتَ تَعْلِیمِی وَ هَدَیْتَنِی فَأَحْسَنْتَ هِدَایَتِی فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى إِنْعَامِکَ عَلَیَّ قَدِیماً وَ حَدِیثاً فَکَمْ مِنْ کَرْبٍ یَا سَیِّدِی قَدْ فَرَّجْتَهُ وَ کَمْ مِنْ غَمٍّ یَا سَیِّدِی قَدْ نَفَّسْتَهُ وَ کَمْ مِنْ هَمٍّ یَا سَیِّدِی قَدْ کَشَفْتَهُ وَ کَمْ مِنْ بَلاءٍ یَا سَیِّدِی قَدْ صَرَفْتَهُ وَ کَمْ مِنْ عَیْبٍ یَا سَیِّدِی قَدْ سَتَرْتَهُ

و از همنشینى نیکان محروم مگردان، و به زندگى پاکیزه زنده ام بدار و به مرگ پاکیزه بمیران، به نیکان پیوندم ده، همنشینى با پیامبران را نصیم فرما، همنشینى در جایگاه صدق، نزد فرمانروایى نیرومند. خدایا تو را سپاس بر نیکى آزمایش و رفتارت، و تو را سپاس بر اسلام و پیروى روش پیامبر، پروردگارا، چنان که اینان را به دینت هدایت فرمودى، و کتاب خود را به آنها آموختى، ما را هم رهنما باش و به ما هم بیاموز، تو را سپاس بر نیکى آزمایش و رفتارت به ویژه نسبت به من، چنان که مرا آفریدى، و آفرینشم را نیکو نهادى، و به من آموختى و آموزشم را نیکو کردی، و راهنمایى ام فرمودى، و راهنمایى ام را نیکو گرداندى، پس تو را سپاس بر نعمت بخشی ات بر من در گذشته و حال، آقاى من چه بسیار محنت غم زایى که از من گشودى، و چه بسیار اندوهى که زدودى، و چه بسیار نگرانى که برطرف ساختى، و چه بسیار بلایى که اى آقاى من برگرداندى، و چه بسیار عیبى که پوشاندى،

فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى کُلِّ حَالٍ فِی کُلِّ مَثْوًى وَ زَمَانٍ وَ مُنْقَلَبٍ وَ مُقَامٍ [مَقَامٍ ] وَ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ وَ کُلِّ حَالٍ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَفْضَلِ عِبَادِکَ نَصِیباً فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ خَیْرٍ تَقْسِمُهُ أَوْ ضُرٍّ تَکْشِفُهُ أَوْ سُوءٍ تَصْرِفُهُ أَوْ بَلاءٍ تَدْفَعُهُ أَوْ خَیْرٍ تَسُوقُهُ أَوْ رَحْمَةٍ تَنْشُرُهَا أَوْ عَافِیَةٍ تُلْبِسُهَا فَإِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ بِیَدِکَ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَنْتَ الْوَاحِدُ الْکَرِیمُ الْمُعْطِی الَّذِی لا یُرَدُّ سَائِلُهُ وَ لا یُخَیَّبُ آمِلُهُ وَ لا یَنْقُصُ نَائِلُهُ وَ لا یَنْفَدُ مَا عِنْدَهُ بَلْ یَزْدَادُ کَثْرَةً وَ طِیباً وَ عَطَاءً وَ جُوداً وَ ارْزُقْنِی مِنْ خَزَائِنِکَ الَّتِی لا تَفْنَى وَ مِنْ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَةِ إِنَّ عَطَاءَکَ لَمْ یَکُنْ مَحْظُورا وَ أَنْتَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

پس تو را سپاس بر هر حال، در هر مکان و زمان، و هر منزل و مقام، و بر این حال و هر حال. خدایا مرا در این روز از برترین بندگانت در روزى قرار ده، از خیرى که پخش می‌کنى، یا رنجى که برطرف می‌کنی، یا امر بدى که برمى گردانى، یا بلایى که دفع می‌کنى، یا خیرى که مى فرستى، یا رحمتى که می‌گسترانى، یا عافیتى که بر بندگان مى پوشانى، همانا تو بر هرچیز توانایى، و خزانه هاى آسمان ها و زمین به دست توست، و تو یگانه بزرگوار عطا بخشى هستى که خواهنده اش بازگردانده نشود، و آرزومندش ناامید نشود، و عطایش کاستى نپذیرد، و آنچه نزد اوست پایان نیابد، بلکه به فزونى عنایت و خاطر پسندى و عطا و بخشش بیفزاید، و مرا روزى کن از خزانه هایت که تمام نمى شود، و از رحمت گسترده ات، همانا عطایت ممنوع نبوده، و تو بر هر چیز توانایى، به مهربانى ات اى مهربان ترین مهربانان.


روز عرفه:

از اعیاد بزرگ است، گرچه به اسم عید نامیده نشده و روزى است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده، و شیطان در این روز خوارتر و حقیرتر، و رانده تر و خشمناک تر از روزهاى دیگر است، و روایت شده که حضرت زین العابدین علیه السّلام در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست کمک می‌کرد، به او فرمود: واى بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست می‌کنى؟! و حال آنکه براى بچه هاى در رحم، در این روز امید می‌رود، که فضل خدا شامل حالشان گردد، و سعادتمند شوند.

براى این روز چند عمل وارد است:

اوّل: غسل

دوم: زیارت حضرت سید الشّهداء علیه السّلام که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است، و روایات در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است [یعنى از افراد بسیارى نقل شده است] و اگر کسى در این روز توفیق یابد، که زیر قبّه مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است، و کیفیت زیارت آن حضرت بعد از این در باب زیارات ان شاء اللّه تعالى مى‌آید.

سوم: پس از نماز عصر، پیش از آنکه مشغول خواندن دعاهاى عرفه شود، در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد، و به گناهانش نزد خدا اعتراف و اقرار نماید، تا به ثواب عرفات دست یابد، و گناهانش آمرزیده گردد، آنگاه به اعمال و دعاهاى عرفه که از ائمه طاهره علیهم السّلام روایت شده است مشغول گردد، و آن اعمال و ادعیه بیشتر از ان است که به طور کامل در این مختصر ذکر شود ولى به اندازه ای که این کتاب گنجایش آن را داشته باشد نقل می‌کنیم. شیخ کفعمى در کتاب «مصباح» فرموده: براى کسیکه از دعا خواندن ضعف پیدا نکند روزه روز عرفه مستحب است، و پیش از زوال [رسیدن آفتاب به وقت شرعى ظهر] غسل استحباب دارد، و همچنین زیارت امام حسین علیه السّلام در روزوشب عرفه مستحبّ است.
و چون وقت زوال رسید، زیر آسمان رود، و نماز ظهر را با رکوع و سجود نیکو بجا آورد، و چون از نماز ظهروعصر فارغ شود، دو رکعت نماز بخواند، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از (حمد) سوره (کافرون) بخواند، پس از ان چهار رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از سوره (حمد) پنجاه مرتبه سوره (توحید) بخواند.
سیّد ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان:

سُبْحَانَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ عَرْشُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکْمُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضَاؤُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطَانُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقِیَامَةِ عَدْلُهُ سُبْحَانَ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاءَ سُبْحَانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ سُبْحَانَ الَّذِی لا مَلْجَأَ وَ لا مَنْجَى مِنْهُ إِلا إِلَیْهِ

منزّه است خدایى که عرشش در آسمان است، : منزّه است خدایى که حکمش در زمین است، منزّه است خدایى که فرمانش در گورهاست، منزّه است خدایى که راهش در دریاست، منزّه است خدایى که سلطنتش در آتش است، منزّه است خدایى که رحمتش در بهشت است، منزّه است خدایى که عدالتش در قیامت است، منزّه است خدایى که آسمان را برافراشت، منزّه است خدایى که زمین را بگسترد، منزّه است خدایى که پناهگاه و نجاتى از او جز به سوى او نیست

سپس صد مرتبه بگو:

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ.

منزّه است خدا، و سپاس از آن خدا است، و معبودى جز خدا نیست، و خدا بزرگتر است.

و سوره «توحید» را صد مرتبه «ایة الکرسى» را صد مرتبه بخوان، و صد مرتبه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست، و ده مرتبه بگو:

لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

معبودى جز خدا نیست، یگانه و بیشریک است، فرمان روایى و سپاس از ان اوست، زنده میکند و می‌میراند، و می‌میراند و زنده می‌کند، و او زنده پاینده است، خیر تنها به دست اوست و او بر هرچیز تواناست.

و 10 مرتبه:

أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ

آمرزش می‌جویم از خدایى که معبودى جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوى او باز می‌گردیم.

و 10 مرتبه

یَا اللَّهُ

اى خدا

و 10 مرتبه

یَا رَحْمَنُ

ای مهربان

و 10 مرتبه

یَا رَحِیمُ

اى بخشنده

و 10 مرتبه

یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ

اى پدید آورنده آسمانها و زمین، اى داراى شوکت و بخشش

و 10 مرتبه

یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ

اى زنده اى پاینده

و 10 مرتبه

یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ.

اى نعمت افزا اى عطابخش.

و 10 مرتبه

یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ

اى که خدایى جز تو نیست

و 10 مرتبه

آمِینَ

اجابت فرما

آنگاه بگو: اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِینِ یَا مَنْ هُوَ الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

خدایا از تو درخواست می‌کنم، اى کسیکه از رگ گردن به من نزدیکتر است، اى کسیکه میان انسان و دلش پرده می‌شود، اى کسیکه در چشم انداز برتر و افق آشکار است، اى کسیکه بخشنده و بر حکومت هستى قرار دارد، اى کسیکه چیزى مانندش نیست، و او شنوا و بیناست، از تو درخواست می‌کنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.

و حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد، آنگاه این صلوات را که از امام صادق علیه السّلام روایت شده بخوان، که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد علیهم السّلام را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور کند، بگوید:

اللَّهُمَّ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْأَوَّلِینَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْآخِرِینَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْمَلَإِ الْأَعْلَى وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی الْمُرْسَلِینَ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّدا وَ آلَهُ الْوَسِیلَةَ وَ الْفَضِیلَةَ وَ الشَّرَفَ وَ الرِّفْعَةَ وَ الدَّرَجَةَ الْکَبِیرَةَ اللَّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِی فِی [یَوْمِ] الْقِیَامَةِ رُؤْیَتَهُ وَ ارْزُقْنِی صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنِی عَلَى مِلَّتِهِ وَ اسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَدا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی الْجِنَانِ وَجْهَهُ اللَّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّدا صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنِّی تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَ سَلاما

خدایا اى بخشنده ترین کسیکه عطا فرمود، و اى بهترین کسیکه درخواست شد، و اى مهربان ترین کسى که از او مهربانى خواسته شد، خدا درود فرست بر محمّد و آلش در بین گذشتگان، و بر محمّد و خاندانش در میان آیندگان، و بر محمّد و خاندانش در میان فرشتگان، و بر محمّد و خاندانش در میان رسولان. خدایا عطا فرما به محمّد و خاندانش وسیله و فضیلت و شرف، و بلندى مقام و درجه والا. خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالیکه او را ندیدم، پس مرا در قیامت از دیدارش محروم مساز، و همنشینى با او را نصیبم فرما، و مرا بر دین او بمیران، و از حوضش سیرابم کن، نوشیدنى بدون تشنگى، دلنشین و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، همانا تو بر هرچیز توانایى. خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالیکه او را ندیدم، پس در بهشت چهره اش را به من بشناسان. خدایا به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) از سوى من تحیّت و سلام بسیار برسان.

پس دعاى امّ داود را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوان، آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیادتى شماره نمی‌شود و ما میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردیم بگو:

سُبْحَانَ اللَّهِ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ مَعَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ یَبْقَى رَبُّنَا وَ یَفْنَى کُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحا یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحا یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلا کَثِیرا بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلا کَثِیرا مَعَ کُلِّ أَحَدٍ،

منزّه است خدا، پیش از هرکس، و منزّه است خدا پس از هرکس، و منزّه است خدا با هرکس و منزّه است خدا، پاینده است پروردگار ما، و فنا مى پذیرد هرکس، و منزّه است خدا، تنزیهى که فزونى مى گیرد بر تنّزیه تنزیه کنندگان فزونى بسیار پیش از هرکس، و منزّه است خدا، تنزیهى که فزونى مى گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونى بسیار پس از هرکس، و منزّه است خدا تنزیهى که فزونى می‌گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار به همراه هرکس،

وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً لِرَبِّنَا الْبَاقِی وَ یَفْنَى کُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً لا یُحْصَى وَ لا یُدْرَى وَ لا یُنْسَى وَ لا یَبْلَى وَ لا یَفْنَى وَ لَیْسَ لَهُ مُنْتَهًى وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً یَدُومُ بِدَوَامِهِ وَ یَبْقَى بِبَقَائِهِ فِی سِنِی الْعَالَمِینَ وَ شُهُورِ الدُّهُورِ وَ أَیَّامِ الدُّنْیَا وَ سَاعَاتِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَبَدَ الْأَبَدِ وَ مَعَ الْأَبَدِ مِمَّا لا یُحْصِیهِ الْعَدَدُ وَ لا یُفْنِیهِ الْأَمَدُ وَ لا یَقْطَعُهُ الْأَبَدُ وَ تَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ

و منزّه است خدا تنزیهى که فزونى می‌گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونى بسیار، برای پروردگار ما پاینده است و هیچ کس نپاید، و منزّه است خدا تنزیهى که شمرده نشود، و دانسته نگردد و فراموش نشود و کهنه نمی‌شود.
و فانى نمی‌شود، و برایش نهایتى نباشد، و منزّه است خدا تنزیهى که دوام یابد به دوامش، و باقى ماند به بقایش در امتداد سالهاى جهانیان، و ماههاى روزگاران، و روزهاى دنیا و ساعات شب و روز، و منزّه است خدا به ابدیت ابد، و همپاى ابد، آن تنزیهى که آن را عددى شماره نکند، و مدّتى فنایش نکند، و سرانجامى قطعش نکند، و بزرگ است خدا نیکوترین آفرینندگان.

سپس بگو: وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ؛ و سپاس خداى را پیش از هرکس، و سپاس خداى را پس از هر کس

تا آخر دعا، ولى به جاى هر سبحان اللّه بگو: الحمد لله و چون به احسن الخالقین رسیدى بگو: «لا اله الاّ اللّه قبل کل احد» تا آخر که بجاى سبحان اللّه «لا اله الاّ اللّه» می‌گویى، و پس از آن بگو: «اللّه اکبر قبل کل احد» تا آخر که بجاى سبحان اللّه: (الله اَکبر) می‌گوید.

از فرصت عرفه برای تطهیر روح و صفا دادن به نفس استفاده کنید

از فرصت عرفه برای تطهیر روح و صفا دادن به نفس استفاده کنید

عرفه روزی است که طبق روایت معصوم علیه‌السلام در آن «موقعیّتی برای اعتراف به گناه در نزد پروردگار پیش می‌آید». این روایت را حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از سخنرانی‌هایشان در باب فضیلت روز عرفه نقل کرده‌اند. ایشان همواره در توصیه‌های خود به مردم و علی‌الخصوص جوانان به بهره‌گیری معنوی از این روز بزرگ سفارش کرده‌اند. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت فرارسیدن روز عرفه گزیده‌ای از بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای راجع به روز عرفه و دعای عرفه‌ی حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام را منتشر می‌کند.
 
* انس با دعای عرفه از اوایل نوجوانی...
آنچه که آن وقت برای من مطرح بود و عملاً وجود داشت، این بود که اهل دعا و ذکر و دعاهای مأثور و اعمالی که وارد شده بود، بودم. مثلاً یادم است هنوز بالغ نبودم که اعمال روز عرفه را بجا آوردم. اعمال آن روز، طولانی هم هست - لابد آشنا هستید؛ خیلی از جوانان با آن اعمال آشنا هستند - چند ساعت طول میکشد. اعمال، از بعد از نماز ظهر و عصر شروع میشود و اگر انسان بخواهد به همه آن اعمال برسد، شاید تا نزدیک غروب - روزهای نه چندان بلند - به طول می‌انجامد.
آن وقت من یادم است که با مادرم - چون مادرم هم خیلی اهل دعا و توجّه و اعمال مستحبّی بود - می‌رفتیم یک گوشه حیاط که سایه بود - منزل ما حیاط کوچکی داشت - آن‌جا فرش پهن می‌کردیم - چون مستحب است که زیر آسمان باشد - هوا گرم بود؛ آن سالهایی که الان در ذهنم مانده، یا تابستان بود، یا شاید پاییز بود، روزها نسبتاً بلند بود. در آن سایه می‌نشستیم و ساعتهای متمادی، اعمال روز عرفه را انجام می‌دادیم. هم دعا داشت، هم ذکر و هم نماز. مادرم می‌خواند، من و بعضی از برادر و خواهرها هم بودند، می‌خواندیم. دوره جوانی و نوجوانی من این‌گونه بود؛ دوره اُنس با معنویات و با دعا و نیایش. ۱۳۷۶/۱۱/۱۴

 از فرصت عرفه برای تطهیر روح و صفا دادن به نفس استفاده کنید
امیدواریم که خداوند متعال، دهه اوّل ذی‌حجّه و این ایام با برکت را برای همه مسلمین، بخصوص برای مردم عزیز و ملت بزرگ و مؤمن و وفادار ما، مبارک فرماید. بنده امیدوارم که خداوند به شما مردم مؤمن این توفیق را بدهد که از روز عرفه برای نزدیک شدن دلهایتان به خدای متعال هر چه بیشتر استفاده کنید و این روز را قدر بدانید. عرفه روز بزرگی است. تطهیر روح و صفا دادن به نفس، برای یکایک ما در هر جا که هستیم مسأله اساسی و مهمّی است. این فرصتها را کوچک نشمارید و این مسائل را ناچیز ندانید. در راه حرکتِ بزرگ ملت ایران و سازندگی و پیروزی بر دشمنان و ایستادگی در مقابل زورگویان و رسیدن به اهداف عالیه نظام اسلامی، ارتباط با خدا و توجّه و توسّل و تضرّع به پروردگار نقش دارد. فرصت و وقت آن نیز همین اوقاتی است که معیّن شده است و مهمترین آنها، یا از جمله مهمترین آنها، روز عرفه است. ۱۳۷۳/۰۲/۲۸
 
* روز عرفه فرصتی برای اعتراف به گناه نزد پروردگار است
روز عرفه را قدر بدانید. در روایتی دیدم که «عرفه و عرفات را بدین خاطر چنین اسمی داده‌اند که در این روز و آن مکان، موقعیّتی برای اعتراف به گناه در نزد پروردگار پیش می‌آید.» اسلام، اعتراف به گناه را در پیش بندگان، مجاز نمیداند. کسی نباید گناهی را که انجام داده است بر زبان آورد و پیش کسی به آن اعتراف کند. اما پیش خدا، چرا. بین خودتان و خدا، بین خودمان و خدا، خلوت کنیم و به قصورهایمان، به تقصیرهایمان، به خطاهایمان و به گناهانمان که مایه روسیاهی ما، مایه بسته شدن پروبال ما و مانع پرواز ماست، اعتراف نماییم و از آنها توبه کنیم. اگر فردی بخواهد اصلاح شود، باید گناه و عیب خود را بپذیرد و در پیش خود و خدا، به آن عیب و گناه اعتراف کند. کسانی که برای خودشان هیچ عیب و خطایی قائل نیستند، هرگز اصلاح نخواهند شد. یک ملت هم، اگر بخواهد به راه راست برود، باید بفهمد که کجاها اشتباه کرده است و خطاهای او چیست و به گناه خود اعتراف کند. امروز هم اگر آحاد امّت عظیم اسلامی قبول کنند که در مقابل اسلام کوتاهی کرده‌اند؛ اگر مسلمانان عالم تصدیق و اعتراف کنند که در دنباله‌رَوی از قدرتهای اسلامی، راه را اشتباه پیموده‌اند و در پذیرش فرهنگ مفسدِ اغوا کننده غرب، به‌خطا رفته‌اند، راهشان باز خواهد شد و خواهند توانست خودشان را اصلاح کنند. ۱۳۷۳/۰۲/۲۸
 
* روز عرفه روز دعا و استغفار است
روز عرفه، روز دعا و استغفار و توجه است. دعای سراسر عشق و شور و سوز در روز عرفه، که سیدالشهداء امام حسین (علیه‌السّلام) در مراسم عرفات انشاء فرموده است، نشان‌دهنده‌ی آن روحیه‌ی شیدائی و عشق و شوری است که پیروان اهل‌بیت در یک چنین ایامی باید داشته باشند. این ایام را قدر بدانید. فرصت مال شماست. همچنان که امروز فرصت پیشرفت، فرصت شکوفائی، فرصت حرکتهای بزرگ سیاسی و انقلابی و اجتماعی مال شما جوانهاست، فرصت توجه به خدای متعال و ذکر الهی و مستحکم کردن رابطه‌ی قلبی با خدا هم متعلق به شماست. ۱۳۹۰/۰۸/۱۱
 
* بهترین خواسته‌ها برای انسان در دعای عرفه مطرح شده است
دعاهایی که از ائمه رسیده است، بهترین دعاهاست. اولا خواسته‌هایی در این دعاها گنجانده شده است که به ذهن امثال ماها اصلا خطور نمی‌کند و انسان از زبان ائمه (علیهم‌السلام) آنها را از خدا طلب می‌کند. در دعای ابوحمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه بهترین مطالبات و خواسته‌ها برای انسان مطرح می‌شود؛ که اگر انسان اینها را از خدا بخواهد و بگیرد، می‌تواند برای او سرمایه باشد. ثانیا در این دعاها مایه‌های خشوع و تضرع وجود دارد. مطلب، با زبان و لحن و بیانی ادا شده است که دل را خاشع و نرم می‌کند. با عبارات فصیح و بلیغ، عشق و شیفتگی و شوق در این دعاها موج می‌زند. انسان باید این دعاها را قدر بداند و از آنها استفاده کند. ۱۳۸۴/۰۷/۲۹
 
* معروف‌ترین دعاها از سه امامی که در صحنه مبارزه بودند صادر شد
عجیب این است که اگرچه از همه ائمه علیهم‌السّلام - تا آن جایی که در ذهنم هست - تقریباً دعاهایی مأثور است و ادعیّه‌ای به ما رسیده است، اما بیشترین و معروفترین دعاها از سه امام است، که هر سه درگیر مبارزات بزرگِ مدّتِ عمر خودشان بودند: یکی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام است که دعاهایی مثل دعای کمیل و دعاهای دیگر از آن بزرگوار رسیده است، که یک عالَم و غوغایی است. بعد ادعیه مربوط به امام حسین علیه‌السّلام است، که همین دعای عرفه مظهر آنهاست. این دعا، واقعاً دعای عجیبی است. بعد هم امام سجاد علیه‌السّلام است که فرزند و پیام‌آور عاشورا و مبارز در مقابل کاخ ستم یزید است. این سه امامی که حضورشان در صحنه‌های مبارزات از همه بارزتر است، دعایشان هم از همه بیشتر است؛ درسشان در خلال دعا هم از همه بیشتر است. آن وقت شما همین خصوصیات اخلاقی را در صحیفه سجادیّه نگاه کنید. ۱۳۷۶/۰۹/۱۳

* دعای عرفه صحیفه سجادیه مانند شرحی بر دعای عرفه امام حسین علیه السلام است
دعای دیگری مربوط به روز عرفه در صحیفه سجادیه هست، که از فرزند این بزرگوار است. من یک وقت این دو دعا را با هم مقایسه میکردم؛ اوّل دعای امام حسین را میخواندم، بعد دعای صحیفه سجّادیه را. مکرّر به نظر من این طور رسیده است که دعای حضرت سجّاد، مثل شرح دعای عرفه است. آن، متن است؛ این، شرح است. آن، اصل است؛ این، فرع است. دعای عرفه، دعای عجیبی است. شما عین همین روحیه را در خطابی که حضرت در مجمع بزرگان زمان خود - بزرگان اسلام و بازماندگان تابعین و امثال اینها - در منی ایراد کردند، مشاهده میکنید. ظاهراً هم متعلّق به همان سال آخر یا سال دیگری است - من الان درست در ذهنم نیست - که آن هم در تاریخ و در کتب حدیث ثبت است.
 
به قضیه عاشورا و کربلا برمیگردیم. میبینیم این‌جا هم با این‌که میدان حماسه و جنگ است، اما از لحظه اوّل تا لحظه آخری که نقل شده است که حضرت صورت مبارکش را روی خاکهای گرم کربلا گذاشت و عرض کرد: «الهی رضاً بقضائک و تسلیماً لأمرک»، با ذکر و تضرع و یاد و توسّل همراه است. از وقت خروج از مکه که فرمود: «من کان فینا باذلاً مهجته موطناً علی لقاءاللَّه نفسه فلیرحل معنا»، با دعا و توسل و وعده لقای الهی و همان روحیه دعای عرفه شروع میشود، تا گودال قتلگاه و «رضاً بقضائکِ» لحظه آخر. یعنی خود ماجرای عاشورا هم یک ماجرای عرفانی است. جنگ است، کشتن و کشته شدن است، حماسه است - و حماسه‌های عاشورا، فصل فوق‌العاده درخشانی است - اما وقتی شما به بافت اصلی این حادثه حماسی نگاه میکنید، میبینید که عرفان هست، معنویّت هست، تضرّع و روح دعای عرفه هست. ۱۳۷۶/۰۹/۱۳
 
* در دعای عرفه معارف فراوانی وجود دارد که فقط با زبان دعا قابل بیان است
در دعاهاى معتبر خیلى معارف وجود دارد که انسان اینها را در هیچ جا پیدا نمى‌کند؛ جز در خود همین دعاها. از جمله‌ى این دعاها، دعاهاى صحیفه‌ى سجادیه است. در منابع معرفتى ما چیزهایى وجود دارد که جز در صحیفه‌ى سجادیه یا در دعاهاى مأثور از ائمه (علیهم‌السّلام) انسان اصلاً نمى‌تواند اینها را پیدا کند. این معارف با زبان دعا بیان شده. نه این‌که خواستند کتمان کنند؛ طبیعت آن معرفت، طبیعتى است که با این زبان مى‌تواند بیان شود؛ با زبان دیگرى نمى‌تواند بیان شود؛ بعضى از مفاهیم جز با زبان دعا و تضرع و گفتگو و نجواى با پروردگار عالم اصلاً قابل بیان نیست. لذا ما در روایات و حتّى در نهج‌البلاغه از این گونه معارف کمتر مى‌بینیم؛ اما در صحیفه‌ى سجادیه و در دعاى کمیل و در مناجات شعبانیه و در دعاى عرفه‌ى امام حسین و در دعاى عرفه‌ى حضرت سجاد و در دعاى ابوحمزه‌ى ثمالى از این‌گونه معارف، فراوان مى‌بینیم. از دعاها غفلت نکنید؛ به دعاها بپردازید. دعا هم بکنید. ۱۳۸۴/۰۷/۱۷
 
* خدا را برای به دنیا آمدن در دولت اسلام شکر کنید
اقبال بزرگی که شما جوانان آورده‌اید این است که در دوره‌ی حاکمیت اسلام هستید. بعضی در این دوره متولد شده‌اید و بعضی در این دوره، جوانی‌تان را گذرانده‌اید و این، اقبال بسیار بزرگی است.
خوشا به حالتان! کمااین‌که، حضرت امام حسین علیه‌السلام، در «دعای عرفه» خدا را شکر می‌کند که در دولت کفر به دنیا نیامده است. (چون ایشان در دولت پیغمبر به دنیا آمدند.) آری! این قضیه آن‌قدر عظمت دارد که امام حسین، آن هم در دعای عرفه خدا را شکر می‌کند که او را در دولت کفر به دنیا نیاورده و در دولت اسلام به دنیا آورده است. ۱۳۷۹/۱۱/۱۵

انسان ۲۵۰ ساله | امام باقر علیه‌السلام و سازماندهی تشکیلات پنهانی تشیع

انسان ۲۵۰ ساله | امام باقر علیه‌السلام و سازماندهی تشکیلات پنهانی تشیع

امام باقر علیه‌الصلاةوالسلام در ایجاد تشکیلات تشیع و یک سازمان قوی و همگانی از همه‌ی وسایل مشروع و ممکن استفاده کرد. (۱۳۶۷/۶/۲۵) همین‌که افرادی را تربیت کند، به عنوان وکیل و نایب ‌خود بگذارد که کار آن حضرت را دنبال کنند، و ادامه‌ی تبلیغات و تعلیمات آن حضرت را به عهده بگیرند. این سازماندهی ‌پنهانی امام باقر بود، که از زمان قبل از امام باقر شروع شده بود، اما در زمان آن حضرت یک هیجان بیشتری پیدا کرد که کاری بسیار خطرناک بود. (۱۳۶۶/۵/۹)

نماهنگ | جواد الأوصیاء

نماهنگ | جواد الأوصیاء

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در آستانه آخرین روز از ماه ذی‌قعده و در سالروز شهادت حضرت امام جواد علیه‌السلام نماهنگ «جواد الاوصیاء» را منتشر می‌کند.

بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که در این فیلم مشاهده می‌کنید:
«زندگی امام جواد علیه‌السّلام هم الگوست. امام جواد علیه‌السّلام - امامی با آن همه مقامات، با آن همه عظمت در بیست‌وپنج سالگی از دنیا رفت. ۷۷/۲/۷
«این بزرگوار نمودار و نشانه‌ی مقاومت است. انسان بزرگی است که تمام دوران کوتاه زندگیش که در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسیده است. ... با قدرت مُزَور و ریاکار خلیفه‌ی عباسی، مأمون مقابله و معارضه کرد و هرگز قدمی عقب‌نشینی نکرد و تمام شرایط دشوار را تحمل کرد و با همه‌ی شیوه‌های مبارزه‌ی ممکن، مبارزه کرد. ۶۰/۲/۲۵
امام جواد می‌خواست به مردم بگوید که من طرفدار اسلام و طرفدار خاندان پیغمبرم. امام علی‌بن‌موسی‌الرضا صلواةالله‌علیه و امام جواد صلواةالله‌علیه همت بر این گماشتند که این ماسک تزویر و ریا را از چهره‌ی مأمون کنار بزنند و موفق شدند. ۱۳۵۹/۰۷/۱۸»

کلیپ ها و مولودی های میلاد امام حسن مجتبی (ع)

کلیپ ها و مولودی های میلاد امام حسن مجتبی (ع)

حضرت خدیجه(س) چگونه با نبی مکرم اسلام ازدواج کرد؟/ پاسخ به شبهاتی درباره سیره و زندگی بانوی بزرگ اسلام

حضرت خدیجه(س) چگونه با نبی مکرم اسلام ازدواج کرد؟/ پاسخ به شبهاتی درباره سیره و زندگی بانوی بزرگ اسلام

اولین زنی که به اسلام مشرف شد، اولین و عزیزترین همسر پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله، مادر حضرت زهرا سلام الله علیها، یکی از چهار بانویی که به عنوان برجسته‌ترین و بهترین زنان عالم معرفی شدند و... تنها بخشی از کمالات شخصیتی حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها است.

اگر بخواهیم شخصیت ارزشمند و کمالات معنوی حضرت خدیجه سلام الله علیها را مرور کرده و بشناسیم، باید به بررسی دقیق زندگی‌نامه و سیره حضرت خدیجه سلام الله علیها بپردازیم؛ زندگی‌ای که بخش‌های زیادی از آن مورد غفلت ثبت و ضبط کنندگان تاریخ اسلام قرار گرفت.

خبرگزاری تسنیم، سالروز وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها را فرصتی دانست تا در گفتگو با دکتر محمدحسین رجبی دوانی، کارشناس تاریخ اسلام، شبهات و سؤالات رایج درباره زندگی و سیره بانوی ارزشمند و بزرگوار اسلام را مورد بررسی قرار دهد.

رفع شبهه درباره سن حضرت خدیجه(س)

یکی از پرسش‌هایی که درباره حضرت خدیجه سلام الله علیها مطرح می‌شود، مربوط به سن ایشان در زمان ازدواج با پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله است. آیا درست است که ایشان حدود 15 سال از نبی مکرم اسلام بزرگ‌تر بودند؟

خیر. سن حضرت خدیجه سلام الله علیها برخلاف نقلی که گفته شده، درست نیست؛ یعنی ایشان در زمان ازدواج با نبی مکرم اسلام 40 ساله نبودند، بلکه روایت‌های معتبرتری نشان می‌دهد که ایشان تقریباً هم‌سن رسول خدا صلی الله علیه و اله بودند و در زمان ازدواج مانند آن حضرت، حدود 25 سال داشتند.

باید دقت شود که بعضی از علمای بزرگ مانند علامه جعفر عاملی این نقل را پذیرفته‌اند و اعتقاد دارند که سن حضرت خدیجه سلام الله علیها هنگامی که با رسول خدا صلی الله علیه و آله پیوند ازدواج بستند، بیشتر از 25 یا 26 سال نبود و حتی قبل از آن هم هیچ ازدواج دیگری نداشته‌اند.

صحت و سقم ازدواج بانوی بزرگ اسلام قبل از پیوند با نبی مکرم اسلام

در برخی مطالب عنوان شده که آن بانوی بزرگوار، پیش از آنکه با پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله ازدواج کنند، بافرد دیگری ازدواج کرده بودند. آیا چنین مطلبی صحت دارد؟

طبق بعضی از روایت‌ها، حضرت خدیجه سلام الله علیها پیش از این که با حضرت محمد صلی الله علیه و آله ازدواج کنند، دو بار ازدواج کرده بودند و حتی از همسران قبلی خود دارای فرزندانی هم بودند. اما باید دقت شود که در مورد زندگی آن بانوی بزرگوار روایت‌های دیگری هم وجود دارد که تأکید می‌کند ایشان قبل از آن ازدواج مبارک با رسول خدا صلی الله علیه و آله با مرد دیگری زندگی نکرده بودند.

در این میان، کدام نقل را باید قبول کنیم؟

نقلی که علمای بزرگ مانند علامه جعفر عاملی عنوان کرده و پذیرفته‌اند، صحیح‌تر از سایر نقل‌ها است. چون کسی که مادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است، یعنی مادر امامت و همسر ولایت است و به عنوان یکی از چهار زن بزرگ تاریخ شناخته می‌شود، بعید است قبل از ازدواج خود با نبی مکرم اسلام ازدواج دیگری داشته باشد. آن هم اینکه همسر دو مردی بوده باشد که مطابق با شرایط حاکم بر جامعه، مشرک بودند.

این نوع نقل‌ها با اعتقادات شیعی هماهنگی ندارد. چنانکه در زیارت وارث نیز از زبان امام معصوم خطاب به حضرت سیدالشهدا علیه السلام عرضه می‌داریم که: «أشهد ان کنت نورا فی الاصلاب شامخه و الأرحام المطهره لم تنجسک الجاهلیه بانجاسها» درنتیجه حضرت خدیجه سلام الله علیها نمی‌توانسته‌اند قبل از آنکه با نبی مکرم اسلام ازدواج کنند، همسر مردی مشرک شده و از او صاحب فرزند شده باشند.

واسطه‌گری جناب ابوطالب در ازدواج حضرت خدیجه(س) با نبی مکرم اسلام

آیا حضرت خدیجه سلام الله علیها به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشنهاد ازدواج دادند یا نبی مکرم اسلام از ایشان خواستگاری کردند؟

حضرت خدیجه سلام الله علیها دارای شخصیتی بسیار ارزشمند و نمونه بودند که افراد بسیاری می‌خواستند با ایشان ازدواج کنند اما حضرت خدیجه سلام الله علیها به آن‌ها جواب منفی می‌دادند. در همان زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله از جوانان برجسته مکه بودند که به امانت‌داری و فهم و درک بالا و فضایل فراوان شهرت داشتند.

همین فضایل موجب شد تا حضرت خدیجه‌ سلام الله علیها به ایشان علاقه‌مند شوند و بعد از آنکه ایشان با پیامبر صلی الله علیه و آله قرارداد تجاری بستند، غلامانشان را همراه پیامبر صلی الله علیه و آله فرستادند تا حضرت را در آن سفر تجاری تحت نظر داشته باشند و اعمال و حرکات آن بزرگوار را به او گزارش کنند. وقتی غلامان از ویژگی‌های پیامبر صلی الله علیه و آله تعریف کردند، حضرت خدیجه‌ سلام الله علیها بسیار شیفته ایشان شدند و به پیامبر صلی الله علیه و آله پیشنهاد دادند که اگر مایل باشند با او ازدواج کنند. پیامبر اکرم‌ صلی الله علیه و آله هم پس از مشورت با عموی بزرگوارشان جناب ابوطالب‌ به این پیشنهاد پاسخ مثبت دادند.

همین واسطه‌گری جناب ابوطالب منجر به این ازدواج پر خیر و برکت شد. ظاهراً عاقد ازدواج هم جناب ابوطالب بوده‌اند. درست است؟

بله. خطبه عقد ازدواج پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و حضرت خدیجه سلام الله علیها را حضرت ابوطالب خوانده است، با وجود اینکه بقیه بزرگان قبیله قریش و مضر حضور داشتند. نکته جالب‌تر هم این است که در ابتدای خطبه عقد، خداوند متعال را با اوصافی که یکتاپرستان خطاب می‌کنند یاد کرده و خودش را هم به حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل علیهما السلام منسوب کرده است.

این ماجرا هم مورد تائید علمای شیعه و اهل سنت است که حضرت ابوطالب در روز ازدواج پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و حضرت خدیجه سلام الله علیها این خطبه را خوانده است که: «سپاس خدای را که ما را از نسل ابراهیم و ذریه اسماعیل قرار داد و برای ما خانه‌ای نهاد که مردمان گرد او طواف کنند و همچنین حرم امنی که از اطراف جهان نعمت‌ها به سوی آن می‌آورند. و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد.»

و بعد از آن گفت: «این برادرزاده من محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن‌که برتری یابد و با هیچ کس از آنان قیاس نگردد، جز آن که بزرگ‌تر آید اگرچه از مال دستش تهی است (اما این نقص نیست) زیرا که مال نصیبی ناپایدار و سایه‌ای زودگذر است. و اکنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را به ازدواج با او، شوقی. آنچه از مهریه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود، چه نقدینه و چه بر ذمه، و او دارای موقعیت حساسی است شخصیت و مرتبه‌ای والا و رفیع دارد.»

فرزندان حضرت خدیجه(س)

فرزندان حضرت خدیجه سلام الله علیها و پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله چه کسانی بودند؟ چرا از میان فرزندان ایشان، فقط حضرت زهرا سلام الله علیها را می‌شناسیم؟

حضرت زهرا سلام الله علیها در خانه پدری خود دارای خواهران و برادرانی هم بودند. طبق نقلی گفته شده که حضرت خدیجه سلام الله علیها و پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله شش فرزند داشتند، چهار دختر و دو پسر. هرچند که عده‌ای گفته‌اند دختران حضرت خدیجه سلام الله علیها به جز حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، همه از همسران قبلی ایشان بوده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد که چنین نقلی صحت ندارد و آن بانوی مکرم همه این فرزندان را نبی مکرم اسلام داشته است. دختران ایشان زینب، رقیه، ام‌کلثوم و حضرت زهرا سلام الله علیها بودند. به این ترتیب حضرت زهرا سلام الله علیها کوچک‌ترین و آخرین فرزند حضرت خدیجه سلام الله علیها هستند که بعد از بعثت نبی مکرم اسلام به دنیا آمدند.

اشاره کردید که ایشان دو پسر هم داشتند. با این وجود چرا از دو پسر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله مطلبی عنوان نشده و دشمنان اسلام، نداشتن فرزند پسر را دلیلی برای آزار حضرت قرار می‌دادند؟

بله. حضرت خدیجه سلام الله علیها دو پسر برای نبی مکرم اسلام به دنیا آورد به نام‌های قاسم و عبدالله. قاسم زودتر از عبدالله به دنیا آمد و به همین علت، پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله را ابوالقاسم یعنی پدر قاسم هم می‌نامند. اما این فرزند در کودکی از دنیا رفت. عبدالله هم پسر دیگر ایشان بود که او هم عمر کوتاهی داشت و مانند قاسم در خردسالی وفات کرد.

البته عده‌ای معتقدند که حضرت خدیجه دو پسر دیگر به دنیا آورد به نام‌های طیب و طاهر، اما طبق روایت‌هایی طیب و طاهر لقب قاسم و عبدالله است که هر در کودکی از دنیا رفتند.

البته خوب است یادآوری شود که نبی مکرم اسلام بعد از وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها همسران دیگری داشته‌اند ولی تنها از ماریه قبطیه صاحب فرزندی شدند که او را ابراهیم نامیدند. چون این کودک را خداوند متعال پس از سال‌ها به نبی مکرم اسلام عطا کرده بود، ابراهیم برای آن حضرت بسیار عزیز بود. او تقریباً هم سن امام حسین علیه السلام بود ولی او هم مانند سایر پسران رسول خدا صلی الله علیه و آله در کودکی و در حالی که حدود یک سال و نیم داشت، از دنیا رفت.

ماجرای خورشیدگرفتگی در آن زمان، ربطی به وفات ابراهیم داشته است؟

خیر. گفته شده که در زمان وفات ابراهیم، خورشیدگرفتگی اتفاق افتاد و عده‌ای از مردم این واقعه را به دلیل مصیبتی که برای رسول خدا صلی الله علیه و آله روی داده بود، تعبیر کردند. اما آن حضرت به صراحت فرمودند که این امری طبیعی است که به طور اتفاقی در این زمان روی داده است.

علاقه بسیار نبی مکرم اسلام به همسر خود

برخورد و نوع زندگی حضرت خدیجه و نبی مکرم اسلام چگونه بود؟

هرچند در زمانی که پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله با حضرت خدیجه سلام الله علیها ازدواج کردند، مردسالاری در زندگی‌ها بیداد می‌کرد و زن‌ها از حقوق چندانی در زندگی خود بهره‌مند نبودند، اما زندگی نبی مکرم اسلام و حضرت خدیجه سلام الله علیها سراسر عشق و دوستی بود.

نبی مکرم اسلام حرمت و شخصیت والای زن را در خانواده رعایت می‌کردند و به همسر خود بسیار احترام می‌گذاشتند. در عین حال همیشه محبت خود را به حضرت خدیجه سلام الله علیها نشان می‌دادند.

به عنوان مثال زمانی که پیش از تولد حضرت زهرا سلام الله علیها جبرئیل بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد و گفت که تا چهل روز شهر را ترک کند و چله‌نشین شود، حضرت از این دوری غیرمنتظره از حضرت خدیجه سلام الله علیها ناراحت بودند. طوری که بعد از چند روزی که در غار حرا بودند پیغامی را توسط عمار یاسر برای همسر خود فرستادند. در این پیغام حضرت فرموده بودند: «ای خدیجه! از این جدایی من گمان بد مبر و آن را نشانه بی‌علاقگی من به خودت مپندار. بلکه این به امر الهی است و خداوند خواسته امرش تحقق یابد. پس جز گمان نیک چیزی به قلبت راه نده چراکه خداوند به افتخار تو به طور مکرر به فرشتگان بزرگ خود افتخار می‌کند.»

ویژه نامه نیمه شعبان 98

ویژه نامه نیمه شعبان 98